Bebeğinizin reflekslerinin onun sağlıklı ve normal
geliştiğinin göstergesi olduğunu biliyor muydunuz?
Yani
yazının devamında bahsedeceğim bütün bu refleksler bebeğinizin gelişiminin
sağlıklı olup olmadığını takip etmeniz için verilen ipuçlarıdır. Bebeğinizin
sağlıklı gelişimi için bu refleksleri ve kaybolma sürelerini uzmanınız ile
birlikte takip ediniz…
Yenidoğan
bebekler ilk günlerde yaklaşık 17-20 saatlerini uyuyarak geçirirler. Bu dönemde
bebeğin spontane hareketleri ve postürü (duruşu) gözlemlenir. Normal yatış
pozisyonları; bacaklarında abduksiyon (uzvu orta hattan uzaklaştırma),
dirsekte, dizde ve bilekte hafif fleksiyon (eklemin bükülme hareketi)
hakimiyeti vardır.
Yenidoğanın hareketleri değişkendir. Yavaş
geçişli (sinuzoidal) hareketler gözlenir. Ani ve sıçrayıcı hareketler
gözlenmez.
Yeni doğmuş bir bebeğin
isteği dışında, dış dünyaya karşı kendini korumak için yaptığı davranışlara
refleks denir. Refleksler dış dünyaya karşı bebeğini kendisini korumak için
yaptığı doğal davranışlardır. Yenidoğan döneminde santral sinir sisteminin
olgunlaşmamış olması sonucu ortaya çıkan bu ilkel reflekslerin birçoğu
ilerleyen aylarda kaybolur. Yerini daha karmaşık motor beceriler ve istemli
hareketler alır.
Doğuştan gelen reflekslerin
birçoğu sonradan unutulur ve yerini bebek geliştikçe daha güçlü reflekslere
bırakır. 0-6 aylık bebeklerde altı temel refleks vardır.
1. Emme refleksi: Bu refleks beslenme içgüdüsünden doğar. Emme
refleksi bebeklerde doğumdan itibaren vardır. Olmaması halinde ağır nörolojik
patolojiler bulunabilir. Bebeğin yanağına veya dudaklarına hafifçe
dokunulduğunda ağzını açar ve emmeye hazır hale geçer. Aradığı cismi bulduğunda
ise emmeye başladığı görülür. Bu refleksin olmaması; beyin sapının
doğumsal bozukluklarını, oksijensizliği, travma veya sinir sistemini de içine
alabilen ağır enfeksiyon hallerini düşündürmelidir. Bebek 3-4 aylıkken bu refleks kaybolur.
2. Moro (sıçrama) refleksi:
Bebek sırt üstü yatarken başı hafif kaldırılıp arkaya doğru bırakılırsa ani bir
refleksle sıçrar. Aynı şekilde el çırpma, yüksek ses, kapı çarpması gibi ani
uyarılarda bebek dört ekstremitesini (kollar, bacaklar) abduksiyon(açma
hareketi) ve ekstansiyona (germe, gerilme hareketi) getirir. Parmaklarını açar.
Daha sonra kollarını ve bacaklarını abduksiyon(açma hareketi) ve fleksiyona
(bükme hareketi) getirerek eski postürüne (duruş) döner. İlk 4-6 aya kadar
normal kabul edilir. Bu refleks, dışarıdan herhangi bir uyaran olmadan ortaya
çıkıyorsa bir beyin lezyonundan şüphelenmek gerekir.
3. Babinski refleksi:
Bebeğin ayak tabanı, topuktan parmağa doğru hat şeklinde çizildiğinde ayağı
içe kıvrılır ve parmaklar yukarı kalkar. 6 ayla 2 yıl arasında bu refleks
kaybolur, sonradan parmaklar içe kıvrılmaya başlar.
4. Basma ve yürüme refleksi: Bebek, koltuk
altlarından desteklenmiş şekilde tutularak, düzgün bir yüzey üzerinde yere
bastırılırsa önce bir bacağını, ardından da diğerini kaldırarak, adım atarmış
gibi yapabilir. Zamanında doğan bebeklerin tabanlarını bastıkları görülürken,
erken doğanlar ayak uçlarında yürürler. Bu refleks, 3 ay kadar sürer.
Hareketlerin uzun sürmesi veya tekrarlaması durumunda sinir sisteminde bir
rahatsızlık akla gelmelidir.
5. Tonik boyun refleksi:
Yatan bebeğin başı aniden bir
tarafa çevrildiğinde, o tarafta kol ve bacakta ekstansiyon (dışa açılma-
gerilme), karşı tarafta fleksiyon (çekilme) görülmesidir. Doğumdan 3-4 hafta
sonra daha belirgin olur. Bu pozisyonun uzun sürmesi, bu refleksin tek taraftan
alınması ve 6. aydan sonra gözlenmesi olağan değildir. 5.ayda kaybolması
beklenir.
6. Yakalama refleksi:
Bebeğin avucuna ya da ayak tabanına bir obje uzatıldığında, parmakları içeri
doğru kıvrılacak ve onu sıkıca kavrayacaktır. Genellikle 3-4 aylıkken kaybolur.
Yine bu refleksin görülmemesi durumunda beyin zedelenmesinden veya kraniyal
(kafa) sinirlerde bozukluktan şüphelenilebilir.
Özetlemek gerekirse; yenidoğan bebekler her ne kadar
savunmasız görünseler de onların da kendilerine özgü refleksleri vardır ve
varlıklarını sürdürmeye yöneliktir. Tüm bu ilkel refleksler, bebeğin dış
dünyaya “kendimi koruyabilirim” mesajını verir. Bu reflekslerin olması
gerekenden uzun sürmesi veya hiç görülmemesi bebeğin motor gelişimiyle ilgili
bazı problemlerin belirtisi olabilir. Yani bütün bu refleksler bebeğinizin
gelişiminin sağlıklı olup olmadığını takip etmeniz için verilen ipuçlarıdır.
Bebeğinizin sağlıklı gelişimi için bu refleksleri ve kaybolma sürelerini
uzmanınız ile birlikte takip ediniz…
Sema
ÇETİN
Acıbadem
Üniversitesi
Fizik
Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü Öğrencisi
*************************
